“Een paar jaar geleden was alles nog helder. Je werkte tot je 65e en dan kreeg je AOW en een pensioentje. Doorwerken was geen optie, je werd gewoon naar de uitgang verwezen. Dat was vooral omdat niemand wist hoe je doorwerken moest regelen. Ik werkte destijds bij Achmea Innovatie en heb me ingespannen voor de realisatie van de Doorwerk-cao. Die is sinds ruim een jaar vertaald naar nieuwe wetgeving.”
Aan tafel:
Sjaak van Heukelum: Directeur van Doorwerkgever. Zet zich in om doorwerken na het pensioen gemakkelijker te maken voor zowel bedrijven als werknemers.
Gert Diender: Voorheen HR-directeur bij Connexxion Transport on Demand en directeur van Connexxion Tour. Inmiddels oprichter van Gig2U.
Floris Hurts: Partner in Business Revelopment Group. Dit bureau koppelt de jong talent aan ervaren medewerkers om de effectiviteit van innovaties te vergroten.
Miriam Oude Wolbers: Coach en bedrijfskundige. Bloei Consultancy is haar bureau voor coaching en training. Auteur van Coaching Werkt en bestuurslid NOBCO.
Erik Groot: Verantwoordelijk voor strategie bij de Algemene Werkgevers Vereniging Nederland (AWVN).
Sjef Koning: Global HR-director bij Koninklijke Ahrend en zelfstandig HR-adviseur (HRtunes).
Het onderwerp gaat Sjaak van Heukelum aan het hart. Naast zijn inspanningen voor wetgeving, staat hij aan het roer van Doorwerkgever. Op basis van de door dit bureau ontwikkelde Doorwerkregeling werken duizenden gepensioneerden bij honderden verschillende opdrachtgevers door heel Nederland. Sjaak: “De markt groeit explosief. Er is een grote groep mensen die drie maanden, twee weken en vier dagen na hun pensionering tegen de muur opvliegen en weer dingen willen doen. Die getallen verzin ik niet, die haal ik uit onze database. Zij willen weer werken. Dat maakt dit een speciale groep, die interessant is voor werkgevers. Pikant is dat zij dat niet alleen doen om geld te verdienen maar omdat ze bezig willen blijven. De meesten combineren het zelfs met mantelzorg of vrijwilligerswerk.”
Kennis overdragen
HR heeft het onderwerp doorwerken echter nog niet op het netvlies. Sjaak: “Bedrijven gaan niet met mensen in gesprek om te vragen of ze na hun pensionering nog willen blijven om een project af te maken of hun kennis over te dragen. Als medewerkers het zelf aankaarten, mag het vaak wel. En zo hebben wij dagelijks duizenden mensen aan de slag, zowel bij hun oude werkgever als op klussen.” Floris: “Het reservoir aan mensen is er. Maar in hoeverre zitten organisaties hier op te wachten?” Sjaak: “Mijn ervaring is dat ieder bedrijf dat met deze mensen werkt, er de toegevoegde waarde van ziet. Het wordt heel functioneel ingezet. De ene medewerker kan wel doorwerken, de ander niet. En de krapte op de arbeidsmarkt speelt een steeds grotere rol.”
Sjef: “Is het gericht op een bepaald type functie? In verschillende industrieën, ondermeer in de metaalsector, zijn mensen op de 67-jarige leeftijd versleten, indien je geen of onvoldoende aandacht schenkt aan ‘duurzame inzetbaarheid’. Natuurlijk kunnen medewerkers op een eerder moment alternatieve activiteiten oppakken. Zo experimenteren wij met oudere medewerkers die overstappen op een servicebus. Dat valt langer vol te houden. Wij willen ze graag begeleiden in gezond leven, voeding, ergonomie, leefstijl, maar ook andere werkzaamheden. Over het hoe en waar dat dan kan gebeuren, moet uiteraard goed overleg plaats vinden. Je moet daar wel creatief in zijn….”
Sjaak: “Mensen uit het hogere segment worden vaak zzp-er. Mensen die met hun handen hebben gewerkt, vinden het prachtig om bijvoorbeeld chauffeur of portier te worden. Maar we hebben bij een scheepsbouwbedrijf ook 17 lassers zitten die jongeren opleiden.” Miriam: “Kennisoverdracht is belangrijk in organisaties. Ik zie dat ook bij interne coaching en mentoring. Door mensen van elkaar te laten leren, overbrug je de verschillen tussen generaties. De senior leert over nieuwe werkvormen en technologie, de junior leert vakinhoudelijk, maar bijvoorbeeld ook netwerken en relaties opbouwen.”
“Het benutten van elk talent wordt belangrijk als je moet doorwerken tot je 68e”
Erik: “De afgelopen twintig jaar is er veel gebeurd. Voorheen kon je met 57,5 jaar met de VUT. Of we regelden dat mensen in de WAO gingen als ze op waren. Of je kon op je 62e met pensioen. Door die ontwikkeling zijn bedrijven op een bepaalde manier naar de productiviteit van mensen gaan kijken. Op een gegeven moment ging je langzaam afscheid van elkaar nemen. Daar is het hele systeem op ingericht. We moeten nu switchen naar een systeem waarin we mensen ook in een later stadium in hun loopbaan productief moeten houden en gelukkig verbonden aan het verbedrijf. Het benutten van elk talent wordt belangrijk als je moet doorwerken tot je 68e.”
Sjef: “Waarbij organisaties, maar ook de vakorganisaties de stap moeten maken naar een werkelijkheid waarin de vorm van de arbeidsrelatie niet meer zo interessant is. Het gaat er tenslotte om welke investering je wilt doen in elkaar. De discussie over vaste contracten is echt niet meer van deze tijd.” Erik: “De bouw is daar een mooi voorbeeld van. Platformorganisatie Regio Bouw is het grootste bouwbedrijf van Nederland. Dat is interessant want niemand houdt van opgelegde flexibiliteit, maar iedereen wil flexibel werken. Dus als je dat op een andere manier organiseert, kunnen mensen veel langer meedoen.” Miriam: “Mede door de digitalisering worden taken steeds vaker opgedeeld in kleinere stukjes. Banen verdwijnen en daar komt werk voor in de plaats.”
Gert: “Het probleem is dat HR nog helemaal niet zo denkt. En dus ook niet ziet welke kansen er liggen. Wij blijven ons focussen op jongeren, instroom en het digitaliseren van de kaartenbakken. Terwijl er zoveel flexibiliteit in die ouderen zit en we het gesprek gewoon mogen voeren. Aan de andere kant van de tafel is de bereidheid er om bijvoorbeeld minder te gaan werken. Minder belasting en stress is hen best een paar honderd euro minder waard. Er worden allerlei obstakels opgeworpen die er al lang niet meer zijn.” Erik: “Je kunt dat gesprek alleen voeren als er een veilige arbeidsrelatie is. Als er een klimaat heerst waarin mensen denken ‘ze willen van me af’, kan dit nooit op tafel komen.” Miriam: “Mensen willen zelf de regie hebben. Werk doen dat bij ze past en het gevoel hebben dat ze gewaardeerd worden. En daarbij kan coaching dienen als katalysator voor verandering. Want mensen willen best stappen zetten. Als ze kansen zien, komen ze in beweging. En een coach kan daarbij helpen.”
Eerder met pensioen
Sjaak: “Wat mij dwars zit, is dat iedereen ervan uitgaat dat je op je 67e met pensioen moet. De vraag die wij het meeste binnen krijgen is: ‘mag ik doorwerken?’. Je hebt je hele leven in een format gewerkt en dan ervaart de gepensioneerde nog steeds dat er een beperking wordt opgelegd. Dat is toch vreselijk! De tweede meest gestelde vraag is: ‘wat gebeurt er als ik eerder stop met werken?’. Je leest vaak dat eerder stoppen niet mag. Maar dat is flauwekul. Je mag je pensioen gewoon naar voren halen. Je krijgt dan alleen nog geen AOW. Dus als je inspirerende klussen wil doen en je vult daarmee je inkomen aan, dan heb je op je 65e nog steeds precies het pensioen waarmee vijf jaar geleden nog gelukkig was. Iedereen zal roepen: als je nog twee jaar blijft werken, krijg je meer. Dat begrijp ik, maar het is toch niet voor iedereen nodig? Mensen hebben dat financiële inzicht blijkbaar niet.”
Gert: “Pensioenfondsen zullen dit nooit promoten. Die willen dat je pas gaat incasseren op je 67e. Je kunt het dus veel beter naar voren trekken en eventueel aanvullen met dingen die je erbij wilt doen. Wij hebben binnen Connexxion hier zelfs extra focus op gezet. Pensionering is voor een werkgever namelijk het enige juridische moment waarop je een contract voor onbepaalde tijd van rechtswege kunt beëindigen. Maar aan de andere kant hadden we die ouderen hard nodig. Op het vervoer van mensen met een beperking zoeken wij ‘opa en oma’. Mensen die twee keer op een dag anderhalf uur willen rijden, die rust brengen, geduld hebben en vooral ook liefdevol zijn. Gelukkig is die juridische barrière nu te pareren en kunnen we ze laten doorwerken. De wetgeving loopt op dot moment al wel voor op mening HR afdeling, maar er zijn zeker nog verbeteringen mogelijk om langer doorwerken een keuze te maken.”
“Pensioenfondsen denken: van uitstel komt afstel”
Sjaak: “Hoe krijgen we dit onderwerp nu op de agenda bij HR?” Floris: “Wij zijn met de Business Revelopment Group aangesloten bij MVO Nederland. Een van de thema’s die daar belangrijk zijn, is de circulaire economie. We hebben daar gevraagd: ‘Hoe zien jullie dat in relatie tot de factor arbeid?’. Dat bleek een braakliggend terrein. Want bij circulaire economie denkt iedereen alleen aan grondstoffen en energie. Maar met de factor arbeid is veel geld gemoeid. Mensen bouwen in hun loopbaan kennis en ervaring op. Welke organisatie spant zich in om die ervaring op te halen en toegankelijk te houden voor jonge generaties? Dat is dus non-circulair denken. Daarom gaan wij dat daar inbrengen.” Erik: “De vraag is hoe we een dynamische arbeidsmarkt met een nieuw sociaal stelsel kunnen creëren. Daar hoort het onderwerp van vandaag absoluut bij.”
Sjaak: “Er moet veel meer worden nagedacht over wie doet wat en waarom. Want dan verleggen we de discussie van een probleem naar een lonkend perspectief. En organisaties zullen zelf hun ruimte moeten pakken om hiermee te spelen. Nationale Nederlanden/Delta Lloyd gaat z’n hun verzekerde pensioendeelnemers actief informeren over de mogelijkheden om door te werken na het pensioen. Zij pakken daarmee een voorsprong. Zij zien in dat het belangrijk is om creatief om te gaan met de factor arbeid.” Sjef: “Wat mij betreft is dit gesprek al een belangrijke eye opener. Het thema komt loeihard op ons af, maar we weten er nog maar weinig van…”
Tekst: Simone Lensink
Foto: Oane Born
Bron: Personeelbeleid mei 2018, NVP
Meer feiten en cijfers over doorwerken na pensioen:
Volg ons:
[social_icons type=”circle_social” icon=”fa-facebook” use_custom_size=”no” size=”fa-lg” link=”https://www.facebook.com/doorwerkgever” target=”_self” icon_color=”#000000″][social_icons type=”circle_social” icon=”fa-twitter” use_custom_size=”no” size=”fa-lg” link=”https://twitter.com/doorwerkgever” target=”_self” icon_color=”#000000″][social_icons type=”circle_social” icon=”fa-linkedin” use_custom_size=”no” size=”fa-lg” link=”https://www.linkedin.com/company/doorwerkgever” target=”_self” icon_color=”#000000″]